'Negatief scoort beter'

Met het verdwijnen van het negatief heeft de negativiteit zich in de media genesteld. (Foto © Pixabay)

Er zijn van die dingen die je leest, die je onmiddellijk doen afvragen: wat heb ik nu in feite gelezen? “Negatief scoort beter.” Dat is er zo eentje. Het zijn de woorden van een hoofdredacteur.

Negatief scoort beter. O ja?!

Het zal wel. Het is vast gemeten, statistisch verantwoord, grondig onderzocht. De cijfers liegen niet, toch? Veel vijven en zessen. Maar het is een hoofdredacteur die het zegt. Een gezaghebbende stem aan het firmament. Het zal wel waar zijn. Denken we. 

We begrijpen dat de media willen scoren. Daarom geven ze de mensen wat ze willen, en kennelijk is dat negativiteit. Ons brein, evolutionair geprogrammeerd om dreigend gevaar te herkennen, klampt zich liever vast aan een ongeluk dan aan goed nieuws. Het negatieve spreekt ons meer aan. De media weten dat, en spelen daarop in. Ze geven ons wat we wensen, maar steeds minder wat we nodig hebben.

Het adagium van de media lijkt simpel: willen de mensen junkfood, geef ze dan meer junkfood. De media blijven de spreekbuis van de advertentiemarkt, waar clicks en views het goud van de moderne tijd zijn. Maar wat gebeurt er wanneer je mensen blijft voeden met eenzijdige, negatieve verhalen? De geloofwaardigheid brokkelt af. Het vertrouwen in de pers kalft steeds verder af.

De media hoeven eigenlijk niet verbaasd te zijn dat mensen hen de rug toekeren. Ze doen zichzelf de das om. Volgens onderzoek van het Reuters Institute for the Study of Journalism (2023) neemt het vertrouwen in nieuwsbronnen wereldwijd af. Mensen wenden zich vaker tot alternatieve kanalen of zoeken actief naar onafhankelijke stemmen. Ze voelen zich moe van de aanhoudende stroom van negativiteit en zoeken verhalen die hen ook hoop bieden, die perspectief bieden in plaats van enkel te choqueren.

Wat doet dit met ons? Tal van studies tonen aan dat blootstelling aan negatieve berichtgeving een directe invloed heeft op ons welzijn. Een onderzoek van de University of Sussex (2019) toont aan dat het kijken naar negatieve nieuwsberichten stress, angst en zelfs depressieve gevoelens kan versterken. De constante stroom van sombere berichten zorgt ervoor dat mensen zich machteloos en cynisch voelen over de wereld om hen heen.

We onderschatten de echte impact van die negativiteit. Sommigen trekken zich terug en sluiten zich er volledig voor af. Ze bouwen als het ware een muur om zich heen, uit zelfbescherming. Ook dat is niet gezond, want isolement biedt geen antwoorden. Aan de andere kant zijn er mensen die onbewust worden overspoeld door al die somberheid. Zonder het zelf te merken, dringt de negativiteit zich op in hun denken en doen. Hoe dan ook: het laat sporen na. Het helpt zeker niet om mensen een positievere mindset aan te leren; integendeel, het voedt een samenleving waarin wantrouwen en gelatenheid floreren; en de regering doet er tegenwoordig nog een flinke schep bovenop. 

En er is nog iets opvallends: we horen weinig of niets over preventie. Waarom? Misschien omdat preventie vraagt om een positieve mindset, om proactief nadenken in plaats van reageren op het drama dat zich al heeft voltrokken?Dweilen met de kraan open is veelal het lot van de media, die verslag doen van de gevolgen zonder daarbij stil te staan bij mogelijke oorzaken of oplossingen. Kritisch denken vraagt nu eenmaal meer inspanning dan het simpelweg registreren van de laatste crisis.

Hoe wakker je een positieve mindset aan? 

Negatief nieuws kunnen we niet vermijden, maar hoe zorgen we ervoor dat het ons niet volledig in zijn greep krijgt? Uit onderzoek van de University of California, Irvine (2021) blijkt dat één dag zonder nieuws, of specifiek zonder negatieve prikkels, een meetbaar effect kan hebben op ons welzijn. Deelnemers aan het onderzoek meldden minder stress en een grotere helderheid van geest na zo’n nieuwsarme dag. 

Positieve routines kunnen helpen om negatieve denkpatronen te doorbreken. Denk aan dagelijkse momenten van reflectie, zoals een dankbaarheid-dagboek bijhouden — luister naar De Wereld van Sofie — of bewust kiezen voor inspirerende podcasts in plaats van nieuwsbulletins. Ook fysieke activiteit en bewust offline gaan blijken heilzaam. 

De sleutel ligt in de balans: kritisch en betrokken blijven zonder jezelf te verliezen in een continue stroom van negatieve impulsen. Misschien is het tijd om onze eigen media-inname bewust te beheren. Een dag zonder nieuws zou best een vast ritueel kunnen worden, als mentale detox.

Het doet ons een prangende vraag stellen: weten we zelf nog wel wat we nodig hebben? Is het junkfood of food for thought? Willen we ons laten voeden met oppervlakkige sensatie, of snakken we stiekem naar diepgang en nuance? De media geven de toon aan, maar wij kiezen ervoor om te luisteren. Misschien is het tijd dat we als publiek bewuster worden van onze eigen honger. Misschien moeten we meer verlangen van onze media dan enkel de zoveelste bitterzoete hap.

Als negativiteit echt beter scoort, moeten we ons dan niet afvragen wie de echte verliezer is? De media of de mensen die ze proberen te bereiken?