Het kind dat blijft meelopen

Soms lopen de grootste prestaties hand in hand met het kleinste, gekwetste stukje van onszelf. (Foto © Pixabay)

Er zijn momenten waarop het leven je een schouderklopje geeft. Een onverwachte erkenning, een succes, een applaus waarvan je even denkt: ben ik dit echt? En diep vanbinnen voelt het alsof iemand anders dat applaus krijgt: dat kind dat ooit alleen stond op de speelplaats, omdat het anders was, te gevoelig, te slim, te traag, te veel of te weinig.

Dat kind loopt nog altijd met ons mee.

Wat pesten doet, wordt vaak onderschat. Men denkt aan blauwe plekken of een vervelende herinnering. Maar het echte litteken is een fluisterende overtuiging die zich diep in je nestelt: je bent niet goed genoeg. Wie die boodschap vroeg krijgt, gaat later vaak wanhopig hard op zoek naar wat hij toen tekort kwam: aandacht, liefde, erkenning. Ik kan het weten; ook ik heb mezelf ooit in de perfectie-carrousel geduwd, waar alles moeten werd in plaats van willen. Hard werken als verdedigingsmechanisme. Succes als schaamlapje voor onzekerheid en schaamte. Op de duur ga je nog denken dat de pestkop het bij het rechte eind had. 

De honger naar bevestiging

Psychiater Anna Terruwe maakte ooit een helder onderscheid tussen bevestiging en zelfbevestiging. Die eerste hebben we allemaal nodig: iemand die zegt: ik zie je, je mag er zijn. Maar wie dat te weinig krijgt, belandt in de mallemolen van de zelfbevestiging: presteren om te voelen dat je bestaat. Het is een uitputtingsslag, omdat je nooit krijgt wat je eigenlijk zoekt. Je kunt jezelf niet toejuichen zoals een ander dat kan.

Alice Miller beschreef iets gelijkaardigs in Het drama van het begaafde kind: we compenseren oude tekorten met externe validatie. We zoeken verlossing via complimenten, resultaten, bewondering. En zo blijven we gevangen in dezelfde afhankelijkheid die we dachten te ontgroeien. Het verklaart waarom zoveel mensen in relaties blijven die hen klein houden; zelfs pijn kan vertrouwd voelen als je ze al vroeg hebt leren dragen. Enter de problematiek van partnergeweld. 

Het echte werk begint elders

Mijn overtuiging is dat heling van oude wonden niet begint met applaus van buitenaf, maar met echte aandacht van binnenuit. Pas wanneer we onszelf durven erkennen — niet als de presteerder, maar als de mens die ooit gekwetst werd — komt er rust. Echte bevestiging is geen schijnwerper, dan wel een zachte lamp die je zelf aansteekt. Het is kunnen zeggen: Ik hoor je. Ik zie je. Je bent genoeg.

Het verband dat we te weinig zien

We zien het verband te weinig tussen pestgedrag in de jeugd en het perfectionisme, de bewijsdrang, de rusteloosheid in het latere leven. Maar het zit er wel. In het waanzinnig bewonderen van anderen omdat je jezelf nog tekort komt. In het najagen van prestaties die nooit echt voldoening geven. In the best is yet to come, omdat het hier en nu nooit genoeg mag zijn.

En toch, ergens is er ook iets moois. Want datzelfde ‘anders zijn’ waar kinderen, tegenwoordig heel hard, op afgerekend worden, blijkt vaak later hun grootste kracht. Alleen moeten we leren dat die kracht pas vrij kan stromen wanneer het kind dat wij ooit waren eindelijk hoort: je bent goed zoals je bent.

Misschien is dat de echte overwinning. Niet de erkenning die we krijgen, maar de mildheid die we onszelf leren schenken.